Onderzoek: Nederlandse bi-activisten over hun vroegere ervaringen en hoe de bi-beweging is verschraald

Onderzoek: Nederlandse bi-activisten over hun vroegere ervaringen en hoe de bi-beweging is verschraald

Begin september concludeerde dr. Emiel Maliepaard (Atria) in zijn onderzoek dat de Nederlandse bi-beweging tegenwoordig nog maar klein is, terwijl dat in de jaren negentig heel anders was. Wat is er gebeurd, wat zijn de boodschappen van vooraanstaande bi-activisten en welke lessen trekt Bi+ Nederland? Opdat we niet vergeten en een collectief bi-geheugen behouden.

Het onderzoek is gebaseerd op interviews met vooraanstaande bi-activisten sinds de jaren negentig. Centraal staat de ontwikkeling – en verschraling – van de bi-beweging en de persoonlijke verhalen van bi-activisten.

De Nederlandse bi-beweging kenmerkt zich door een scala aan lokale en landelijke organisaties, initiatieven en netwerken. De afgelopen 25 jaar was het Landelijk Netwerk Biseksualiteit (LNBi) ‘het vlaggenschip’. Dit jaar gaat het LNBi op in People Pride Platform.

Bi-organisaties en activiteiten kunnen allerlei functies hebben. Ze vormen een vrijplaats van hetero of homo/lesbisch gerichte culturen. Mensen kunnen gelijkgestemden ontmoeten. Of samen politiek actief zijn en zich inzetten voor meer acceptatie of zichtbaarheid. Uit het onderzoek blijkt dat de bi-beweging vroeger vooral gericht was op het elkaar ondersteunen en onderlinge uitwisseling. Later gingen sommige bi-organisaties – soms naast hun sociale functie – ook een politieke agenda voeren en zich (ook) presenteren als belangenorganisatie. Enkele bi-activisten signaleerden dat door de groeiende aandacht voor het politieke en maatschappelijke zichtbaarheid, de ontwikkeling van een bi-gemeenschap af en toe ondergesneeuwd raakte. Een belangrijke les voor Bi+ Nederland, die zich nadrukkelijk op zowel het politieke als het sociale richt.

Uit de interviews met bi-activisten blijkt dat er voor bi-organisaties en netwerken overlap kan zijn met andere LHBT+-organisaties en bewegingen, en ook met de BDSM, swingers, kink, en polyamorie scenes. Bi-organisaties staan soms voor de keuze hoe ze zich hierin willen positioneren en hoe inclusief ze willen zijn. Samenwerking met LHBT+-organisaties heeft altijd plaatsgevonden, al kon er ook wel spanning zijn met (nationale) organisaties met een sterk mononormatieve cultuur. Homo-organisaties en bewegingen voelen niet altijd als een thuishaven voor biseksuele mensen en volgens enkele bi-activisten zijn biseksuele mensen die hierin actief zijn niet vanzelfsprekend open over hun biseksualiteit.

Maliepaard concludeert dat de bi-beweging in Nederland kleiner is geworden, terwijl dat in andere landen zoals Duitsland en het Verenigd Koninkrijk niet het geval is. Hij eindigt met drie aanbevelingen: 1) bi-organisaties dienen een balans te vinden tussen politieke activiteiten en sociale activiteiten gericht op de eigen achterban; 2) capacititeitsvergroting en professionalisering is belangrijk; 3) bi-organisaties dienen ‘een heldere en positieve visie en doelstellingen te formuleren die leidend zijn.’ Er is behoefte aan een “blije bi”, in het licht van negatieve beeldvorming van de zielige of slachtoffer bi. De BiBoot bij de Canal Parade van Pride Amsterdam wordt als een positief voorbeeld genoemd van een kortdurende activiteit.

Bi+ Nederland neemt de aanbevelingen ter harte en bouwt met trots voort op alles wat de bi-beweging al heeft bereikt.

Opvallend: wel ‘gay, lesbian and transgender’ in VN-speech van koning, maar geen ‘bisexual’ of ‘bi+’

Opvallend: wel ‘gay, lesbian and transgender’ in VN-speech van koning, maar geen ‘bisexual’ of ‘bi+’

Op 25 september 2019 sprak koning Willem-Alexander de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties in New York toe.

In zijn toespraak sprak hij de hoop uit dat de trend om de rechten van homo’s, lesbiennes, transgender personen en andere minderheidsgemeenschappen op te nemen in wetgeving van meer landen zich doorzet.

Inderdaad een goeie zaak: hoe meer landen de rechten van sekse, gender en seksuele minderheden beschermt, hoe beter! En inderdaad, zoals de koning zegt: ‘De strijd tegen zowel openlijke als verborgen discriminatie moet op alle continenten doorgaan.’

Maar dat bi+ mensen niet genoemd werden in deze speech, was aanleiding tot veel discussie bij de oprichters van Bi+ Nederland.

Las de koning per ongeluk over het woord ‘bisexuals’ heen, of was de schrijver van de speech vergeten dat ongeveer 1 miljoen bi+ mensen alleen al in Nederland uitmaken van de ‘minority communities’? Of sprak hij niet over rechten van bi+ mensen omdat al hun rechten al geregeld zijn?

In Nederland wordt dit najaar wetgeving aangepast omdat een anti-discriminatiewet sprak van ‘hetero- of homoseksuele gerichtheid’. Dit wordt nu veranderd naar ‘seksuele gerichtheid’. Het COC berichtte hierover op 19 juli.

Veel beter natuurlijk, maar de vraag blijft: bestaat er eigenlijk wetgeving expliciet op gebied van bi+, of is dat (om wat voor reden dan ook) helemaal niet nodig?

1 miljoen raadsels: identiteit, aantrekking en gedrag

1 miljoen raadsels: identiteit, aantrekking en gedrag

Ongeveer 1 miljoen volwassen Nederlanders zijn bi+, maar een klein deel benoemt zich ook daadwerkelijk bi

Voor onderzoekers is het altijd een uitdaging: hoe kom je erachter of iemand bi+ is. Vraag je er direct naar? Of vraag je met een omweg?

Een heel helder voorbeeld hiervan is het onderzoek Seksuele Gezondheid in Nederland van Rutgers uit 2017

Daarin werd gevraagd naar hoe mensen zichzelf identificeren, maar er werd ook gevraagd waar ze op vielen (dus tot wie ze zich tot aangetrokken voelden) en of ze ooit seks hadden met een seksegenoot.

Hier de resultaten:

Zoals je ziet heb je drie verschillende uitkomsten hier. Waar 2% van de vrouwen, en 3% van de mannen zich biseksueel noemt, geeft zo’n 9% van de vrouwen aan zich niet uitsluitend tot één geslacht aangetrokken te voelen, net als iets minder dan 5% van de mannen. 8% van de mannen heeft ooit seks gehad met een andere man, en 10% van de vrouwen ooit met een andere vrouw.

Omdat het hier over een redelijk sample gaat van volwassen respondenten, kunnen we hier best wat losse conclusies aan verbinden.

17 miljoen Nederlanders, waarvan 15 miljoen boven de 18. Maakt dat net iets minder dan 375.000 mannen zich in meer of mindere mate aangetrokken voelt tot mannen én vrouwen. En maakt dat ongeveer 675.000 vrouwen zich in meer of mindere mate aangetrokken voelen tot mannen én vrouwen.

Het ongemak van een mononormatieve maatschappij

Het ongemak van een mononormatieve maatschappij

In een mononormatieve samenleving heb je maar twee keuzes: of je valt op vrouwen, of je valt op mannen.

Nog niet zo lang geleden vonden mensen het raar of ongewoon als je op het eigen geslacht viel, inmiddels zijn we het er in Nederland over eens dat homoseksualiteit een normaal menselijk verschijnsel is en homo’s en lesbiennes er gewoon bijhoren. Dat is een goeie zaak, maar het maakt het voor mensen die niet hetero, homo of lesbisch zijn soms wel lastig om uit te leggen dat zij níet monoseksueel zijn.

Daarnaast worden de laatste jaren traditionele gedachten over wat vrouwelijk en mannelijk is flink opgeschud door mensen die helemaal geen zin hebben in het binaire gedachtengoed. Mensen bepalen zelf wel of ze mee willen doen aan het toneelstuk ‘man/vrouw’. Met het verschuiven van traditionele genderrollen, kiezen mensen zelf wel hoe ze zich uiten en benoemen. Mensen blijken baas over eigen gender!

Dit alles maakt dat de mononormatieve samenleving aan het piepen en kraken is. De zekerheid dat iedereen óf in het hokje man óf in het hokje vrouw viel is aan het verdwijnen. Met alle gevoelens van verlies en rouw ten gevolg. Maar het geeft ook nieuwe kansen! Een kans om werkelijk divers en inclusiever te zijn.

Niet iedereen valt alleen maar op één geslacht of gender. Dat was nooit zo. Zelfs niet in het binaire tijdperk dat nu langzaamaan vervangen wordt door een tijd waarin verschillende soorten genders of non-genders meer geaccepteerd wordt.

In Nederland zijn ongeveer 1 miljoen mensen niet monoseksueel.

Misschien noemen deze mensen zich hetero en hebben ze een heel net burgerlijk bestaan, maar deze mensen weten van zichzelf dat ze ook wel eens op het eigen geslacht vallen, of op een gender dat ze nog niet kenden. Dit kan liefde of lust zijn. Of misschien een fantasie die op onbewaakte momenten naar boven komt.

Misschien zijn het mensen die altijd al wisten dat ze geen voorkeur hadden voor een geslacht of gender, zolang er maar een klik was tussen hen en de ander. Dan kon alles gebeuren.

Misschien zijn het mensen die altijd op zoek zijn naar nieuwe avonturen, en zich niks aantrekken van wat anderen daar van vinden. Maar zelfs dan…

Als de norm voorschrijft dat je alleen verliefd mag worden op mannen of op vrouwen, dan worden mensen die buiten deze norm vallen er altijd aan herinnerd dat ze ‘anders’ zijn.

Mensen met bi+ gevoelens en ervaringen weten dat ze buiten de norm opereren omdat ze continue het gevoel hebben zichzelf uit te moeten leggen, en het risico lopen om afgewezen te worden door vrienden, familie en partners als ze hun gebrek aan monoseksualiteit opbiechten.

Vaak wordt gezegd: “Goh, bi’s zie je zelden!” of “Je hoort er weinig over, ze zijn niet echt zichtbaar.” Wat niemand zich realiseert is dat ongeveer 1 miljoen volwassen Nederlanders geen zin hebben om steeds te moeten uitleggen dat ze niet in het mononormatieve plaatje vallen. Misschien moeten we daar mee aan de slag!

Bi+ Nederland: de stichting

Bi+ Nederland: de stichting

Sinds de zomer van 2019 is Nederland een organisatie rijker: Bi+ Nederland. Uit de statuten…

De stichting heeft tot doel: een bi+ inclusieve samenleving waarin elk individu in Nederland liefde, lust, verlangen en relaties kan ervaren, los van vaststaande normen en verwachtingen rondom sekse, gender en seksuele oriëntatie, en met inachtneming van wederzijdse toestemming, respect voor elkaar en gelijkwaardigheid.

Toegegeven: een ambitieus doel! Maar volgens ons, de oprichters van de stichting, belangrijk genoeg om voor te strijden. We hebben lang nagedacht over hoe Bi+ Nederland haar doel kan bereiken. Uiteindelijk zijn we tot de volgende zes punten gekomen. Wij willen:

• seksuele diversiteit in alle facetten belichten vanuit bi+ perspectief;

• meer aandacht geven aan maatschappelijke zichtbaarheid en erkenning voor bi+ mensen en hun netwerk;

• wetenschappelijke onderzoeken (laten) verzorgen om daarmee het welzijn en de leefsituatie voor bi+ mensen en hun netwerk/omgeving te verbeteren;

• discussies initiëren en stimuleren om maatschappelijke en sociale normen en verwachtingen die de bi+ leefwijzen en gedachten werelden in de weg staan te veranderen;

• publicaties (laten) verzorgen;

• projecten rondom thema’s die verband houden met het doel van de stichting verzorgen;

In gewoon Nederlands wil de Bi+ Nederland dus het onderwerp bi+ beter en nadrukkelijker op de kaart zetten in Nederland, zodat mensen met bi+ gevoelens en ervaringen zichtbaarder worden, zich meer gesteund en geaccepteerd voelen door de maatschappij en hun eigen omgeving.

Lijkt het je wat om je ook in te zetten voor deze stichting? Om mee na te denken over hoe deze verandering in de maatschappij het beste vorm te geven, om mee te helpen het doel te bereiken? Stuur dan een mailtje naar info@biplus.nl of neem contact op met Bi+ Nederland via de Facebookpagina