Barbara Oud: “Met een baby aan de borst werd ik voorzitter van Bi+ Nederland”
Door Jantine van Lisdonk
Tijdens mijn laatste bezoek bij Barbara Oud thuis, was de woonkamer gevuld met zelfgemaakte pizza’s, drukke gesprekken en veel gelach van haar 4 gezinsleden en de kerngroepleden van Bi+ Nederland. Er kwamen toen veel verhalen naar boven over de jonge historie van Bi+ Nederland, evenals allerlei bi+ gerelateerde ontboezemingen.
Vandaag heeft de woonkamer een serene uitstraling. Jonah, haar dochter van 17 maanden, eet stukjes banaan, een huiselijk tafereeltje. De serene sfeer blijkt meer een stilte ná de storm te zijn. Nico, haar vriend, is net vertrokken naar een scoutingweek en de ochtend was chaotisch geweest met overal eet- en kampeerspullen in huis. Deze middag zal Barbara me vertellen over haar leven, hoe ze voorzitter van Bi+ Nederland werd en wat ze met deze organisatie wil bereiken. En ik ontfutsel haar guilty pleasure.
Vertel eens iets over jezelf. Wie ben je en waar kom je vandaan?
Ik woon in Purmerend in een rijtjeshuis met mijn vriend Nico en met 3 kinderen. Daarvan heb ik er 2 gratis gekregen en 1 zelf gemaakt met Nico. Het is leuk om te zien hoe de 2 tieners Sanne en Manouk omgaan met hun zusje Jonah van 17 maanden en hoe ze elkaar opzoeken. Ik ben gespecialiseerd in seksuele en gender diversiteit.
Hoe ben je tot dat specialisme gekomen?
Ik wilde als kind eigenlijk tropenarts worden. Maar ik was slecht in exacte vakken, dus geneeskunde was geen goed idee. Verder wilde ik heel graag in Amsterdam studeren. Ik wist niet goed wat en koos daarom voor een brede bachelor Algemene Sociale Wetenschappen, waarin je veel keuzevrijheid had. Ik richtte me eerst op de thema’s jeugd en internationale ontwikkelingsstudies, maar kreeg steeds meer interesse in Genderstudies. Het was heerlijk om te ontdekken dat er woorden waren voor wat ik denk en voel. Mijn ouders vonden het wel even wennen dat ik langer over mijn studie deed omdat ik Genderstudies wilde doen. Ik ben de enige uit mijn familie die een universitaire studie heeft gedaan. Mijn vader is manager in een automaterialenbedrijf en mijn moeder werd later schoonheidsspecialiste. Genderstudies stond heel ver van ze af. Uiteindelijk heb ik toch een onderzoeksmaster Genderstudies in Utrecht gedaan. Die studie was een cultuurschok. Ineens zat ik in een omgeving met vooral internationale studenten die veel filosofische discussies voerden, terwijl ik meer van het concrete ben. Ze trokken in die studie alle straatstenen onder je vandaan, waar je vervolgens zelf maar iets mee moest doen. Alles wat ik kende werd ontkracht, niets was meer goed en ik moest overal over nadenken. Ik kon niet meer ontspannen een film kijken, want ik had altijd die genderlens. Ik vond dat heel moeilijk en ik voelde niet dat de studie daarin begeleiding bood. Het was zwaar, maar toch had ik geen andere studie willen doen want het heeft me gevormd.
Kun je uitleggen hoe dat je heeft gevormd?
Hoe ik in het leven sta komt echt door Genderstudies en alles wat ik daar heb geleerd. Daarvóór was ik al wel met die dingen bezig, maar had ik er geen taal voor. Zonder die taal vond ik het vooral frustrerend om erover na te denken. Op het gebied van bi+ was dat ook zo. Ik wist wel dat ik ook op vrouwen viel, maar ik vond het ingewikkeld. Tijdens mijn studie ging ik naar Savannah Bay, een boekwinkel in Utrecht, en daar zag ik het boek van Robyn Ochs. Zij is een hele bekende Amerikaanse bi+ activiste. Zij heeft echt invloed op mij gehad dat ik me met bi+ ben gaan bezighouden en daar woorden voor vond. Daarom vind ik het ook heel tof dat zij dit jaar een workshop bij ons komt geven.
Je hebt je scriptie gedaan over verlangen en genot bij vrouwen en je bent je eigen onderneming Open & Bloot begonnen, gericht op seksualiteit en vrouwen. Hoe is je eigen seksuele ontwikkeling gegaan?
Ik was altijd heel hetero en was in mijn jeugd alleen geïnteresseerd in jongens. Niet omdat het zo hoorde, maar zo voelde ik dat echt. Vanaf mijn veertiende heb ik altijd vriendjes gehad, na elkaar of overlappend. Ik ben eigenlijk nooit niet vreemd gegaan. Als ik een vriendje had, dan zoende ik ook altijd met een andere jongen. Dat gebeurde gewoon, zo voelde het en dat was ook mijn overtuiging. Later las ik een boek over dat ‘het gewoon gebeurde’. Het was alsof ik over mijn eigen leven las. ‘Het gebeurde gewoon’ is een uitdrukking die meisjes gebruiken, omdat meisjes in onze samenleving de boodschap krijgen dat het niet oké is voor meisjes om seksueel dingen te doen en te willen. Het was de enige manier om mijn verhaal woorden te geven dat ik het heel leuk vond om met jongens te zoenen. Ik was altijd verliefd op meerdere mensen. Toen ik jong was, alleen op jongens. Ik ben vanaf mijn 15e acht jaar samen geweest met dezelfde jongen, later werd dat een open relatie. Toen ik 19 was vroeg hij opeens of ik zeker wist dat ik niet lesbisch was. Ik vertelde blijkbaar heel enthousiast over bepaalde meisjes, waardoor hij dacht dat ik daar verliefd op was. Dat was voor mij verwarrend. Hoe zit dat dan, dat ik met hem ben en op meisjes verliefd kan worden? Ik deed toen al Genderstudies en ook vakken over seksualiteit. Maar het ging daar nooit over biseksualiteit, waardoor het kwartje bij mij nog niet was gevallen. Ik twijfelde lang. Het schrijven van een paper (een werkstuk) over biseksualiteit was voor mij een stap daarin.
Op dat moment had je alleen seks met jongens?
Ja, ik was lang met mijn ex-vriend samen. Over seks met jongens leren we dat het gaat om seks met penetratie. Dat deed bij mij een aantal jaar lang pijn. Ik dacht altijd dat het fysiek was. Ik deed mee aan een onderzoek van een universiteit naar vaginisme, een vorm van pijn bij seks die vrouwen kunnen hebben. Daar deden ze lichamelijk onderzoek, en vertelde de onderzoeker dat het bij mij geen lichamelijk probleem is. Ik was terecht gekomen in een vicieuze cirkel: omdat ik verwachtte dat het pijn ging doen, deed het ook pijn. Toen ik daar achter kwam probeerde ik die cirkel te doorbreken, bijvoorbeeld door bewust extra te ontspannen. Beetje bij beetje ging het toen beter. Gelukkig maar, want ik weet dat dat niet vanzelfsprekend is voor mensen die pijn hebben bij seks. Inmiddels weet ik ook dat seks met jongens heel verschillend kan zijn. Seks met meisjes kwam pas later.
Heb je ook ervaring met vrouwen?
Ja, maar ik heb nooit een lange relatie gehad met een vrouw. Ik vond het fantastisch om tijdens het uitgaan met vrouwen te zoenen. Dat voelde zo anders dan met mannen. Dat geldt ook voor seks. Alle lichamen zijn natuurlijk verschillend, maar de zachtheid van het lichaam van de vrouwen waarmee ik gevreeën heb is echt anders dan van mannen. Ik vind het een niet per se fijner dan het ander. Ik heb nooit seks gehad met mensen die zichzelf niet als man óf vrouw zien. Nico en ik zijn ruim 6 jaar samen. We kenden elkaar daarvoor al, want we waren collega’s in een bakkerij in Purmerend. Ik was nog student en woonde in Amsterdam. Hij was een net gescheiden man met een buikje, 16 jaar ouder dan ik en vader van twee kinderen. We waren mega verschillend en werden toch ontzettend verliefd op elkaar. Vooral in het begin hadden mensen in onze omgeving moeite met onze relatie, maar dat is gelukkig niet meer zo. Mijn ouders vonden het bijvoorbeeld best wel lastig. Inmiddels is Nico dikke vrienden met mijn allebei mijn ouders. Wat ik bijzonder vind, is hoe je smaak door de tijd heen kan veranderen. Voordat ik met Nico samen was, vond ik mannen met een buikje niet aantrekkelijk. Toen ik verliefd op hem werd, was het net of er een extra deur in mijn brein openging. Ik zag overal mannen met buikjes waar ik me ineens toch aangetrokken toe voelde. Echt grappig om dat te ervaren!
Hoe ervaar je je seksuele oriëntatie nu en is dat veranderd in de tijd?
Vroeger zag ik mezelf als hetero. Ik heb me afgevraagd of ik lesbisch ben, maar zo heb ik me nooit gevoeld of genoemd. Ik ben toen overgestapt naar bi. Maar dat had wel een aanloop. Lang zei ik dat ik ook op meisjes val. Jezelf bi noemen, vond ik ingewikkeld. Want hoe weet je dat zeker? En wilde ik mezelf ook zo noemen? Het klinkt zo definitief. Het woord biseksueel heeft ook wel negatieve associaties, zoals vreemdgaan en niet te vertrouwen zijn. Het is toch ook vooral iets wat je doet. Het duurde daardoor ook lang voordat ik daar ook echt open over was. Doordat ik in mijn werk hiermee bezig ben, kan ik het er makkelijk over hebben met anderen. Uiteindelijk heb ik het wel over bi en biseksueel, omdat het voor zichtbaarheid belangrijk is. In de omschrijvingen van seksuele oriëntaties zou ik me beter pan kunnen noemen, want ik val niet op een bepaalde lichaamstypes. Ik kies er voor om bi te zeggen omdat ik het belangrijk vind dat die groep zichtbaar is en mensen daar iets aan hebben.
Het is dan meer vanuit je emancipatie gerichtheid en activisme dan voor jezelf?
Ja, inderdaad.
En hoe zie je bi+?
In de afgelopen jaren zijn we overgestapt van de term biseksualiteit naar bi+. Onder bi+ verstaan we alle mensen die vallen op mensen van meer dan één gender. Het gaat niet alleen over mensen die zichzelf bi noemen, maar ook om mensen die bi+ gevoelens en/of ervaringen hebben. Voor veel bi+ mensen gaat het echt om die gevoelens, en niet om het labeltje. Als je bi+ gevoelens of ervaringen hebt, dan gaat het niet per se over je identiteit. Dat is wat we willen meegeven. Ook laat de term bi+ meer ruimte over voor genderdiversiteit. Er zijn meer diversiteiten in gender dan alleen mannen en vrouwen. Er zijn mensen die non-binair zijn, die zich geen man óf vrouw voelen, of zich zowel man als vrouw voelen. We kiezen dus voor de term bi+ omdat die meer ruimte geeft en de ervaringen van een grotere groep mensen omschrijft.
Hoe geef je uiting aan je bi+ zijn?
Dat vind ik altijd een interessante vraag. Ik heb nu ruim 6 jaar een relatie met Nico. Begin dit jaar heb ik hem ten huwelijk gevraagd, en volgend jaar gaan we trouwen. Het is echt super leuk om bezig te zijn met de voorbereidingen van de bruiloft. Mensen vragen wel eens of ik geen behoefte heb aan seks met een vrouw. Natuurlijk heb ik dat wel eens, maar ik heb ook wel eens behoefte aan seks met een andere man. Ik denk dat de meeste mensen die homo of hetero zijn zich ook wel eens aangetrokken voelen tot iemand anders dan hun partner.
Jullie hele gezin is wel op de hoogte van dat je op meer dan 1 gender valt. Hoe heb je dat gedaan?
Toen ik in 2016 een van de organisatoren was van een Europese conferentie over biseksualiteit, de EuroBiCon in, werd ik geïnterviewd voor een tijdschrift. Dat artikel kwam online te staan, en daardoor wist eigenlijk iedereen in één keer dat ik bi+ ben. De meeste mensen in mijn omgeving reageerden heel positief. Dat artikel liet ik aan Sanne en Manouk lezen, zodat zij op de hoogte waren. Ze vonden het wel best. Ze hebben ook geholpen met goodiebags vullen bij de EuroBiCon. Nico is er zelf altijd oké mee geweest. Dat ik openlijk bi+ ben, heeft ook vaak met mijn werk te maken.
Ben je veranderd in de loop der jaren in hoe je het brengt?
Ja dat is wel veranderd. Voorheen zei ik vaak bi, maar nu zeg ik liever bi+. In ieder geval kies ik niet voor de term pan, omdat veel mensen die term niet kennen. Als je het zo duidelijk mogelijk wilt zeggen, dan kun je het beste zeggen ‘ik val op mannen en op vrouwen’. Maar dat is niet zo inclusief, omdat niet alle mensen man óf vrouw zijn. Dus dat is altijd een beetje een keuze. Als ik praat met iemand die weinig weet over seksuele en gender diversiteit, bijvoorbeeld met een willekeurige buurvrouw, dan zeg ik ‘ik ben biseksueel’. Dan vervolgens leg ik uit wat bi+ is. Dus het is maar net met wie ik praat, wat voor keuze ik maak.
Je noemt jezelf ook niet queer? Je hebt Genderstudies gedaan, daar wordt dat wel gebruikt.
Ik heb altijd het gevoel gehad dat ik mezelf niet queer mocht noemen, omdat ik een relatie heb met een man. Dat je niet slaagt voor de eisen die horen bij queer. Ik zie er ook niet queer uit. Queer heeft ook wel een beetje te maken met uiterlijk en dat soort zaken. Al weet ik dat het nergens op slaat. Ik maak ook nooit die keuze, omdat ook voor queer geldt dat veel mensen niet weten wat het woord betekent. Ik wil vooral graag praten in taal die mensen begrijpen.
Hoe ben je eigenlijk ‘terecht gekomen’ in het werken op gebied van seksuele diversiteit en bi+?
In mijn eerste onderneming Open & Bloot heb ik een paar jaar workshops over seksualiteit en verlangen gegeven. Via via kwam ik in aanraking met de organisatoren van de EuroBiCon die in 2016 gehouden werd. Dat is een Europese conferentie over biseksualiteit. Ik werd daar programma manager. Na die grote, geslaagde conferentie, wilden we met een paar mensen iets voortzetten. Met Gerrit Jan Wielinga en Emiel Maliepaard kwamen we op het idee van de Onafhankelijk Bi Denktank waar activisten, onderzoekers, beleidsmakers en kunstenaars zaten. Vanuit de Bi Denktank werd Bi+ Nederland opgericht zodat we meer konden doen en bereiken. Daarnaast ging ik me ook op seksuele diversiteit richten. Ik houd me dus graag bezig met thema’s waar een taboe op zit en waar een behoefte aan is.
Wat doe je naast Bi+ Nederland?
In mijn onderneming, Oud Training & Advies, focus ik op seksuele diversiteit en vandaar uit presenteer ik me als de Inclusiespecialist. Ik adviseer organisaties over inclusievraagstukken. De protesten rondom Black Lives Matter en andere maatschappelijke ontwikkelingen laten steeds opnieuw zien hoe belangrijk inclusie is. We kunnen niet meer ervoor kiezen om het even niet te zien. Dat betekent dat alle organisaties de stap zullen gaan zetten om inclusiever te gaan werken en dat kan heel veel dingen betekenen. In projecten over diversiteit ligt de nadruk vaak op één punt of op een combinatie van vaak dezelfde punten: gender, seksuele oriëntatie en etniciteit. Maar het gaat zelden over doven en slechtziende mensen of fysieke toegankelijkheid. We hebben echt nog heel veel stappen te zetten. Als ik hoor hoe er hier in Purmerend op straat wordt gesproken over racisme of homo’s dan is er nog veel werk te doen.
Bi+ Nederland bestaat nu bijna een jaar. Hoe ben je voorzitter geworden?
Precies in de overgang van de Bi Denktank naar de oprichting van Bi+ Nederland weet ik nog dat wij met elkaar belden over hoe we dit zouden gaan opzetten. Op dat moment zat ik met gebroken vliezen op een krukje in de keuken. Toen Jonah 2.5 week oud was, zat het huis vol met Bi Denktankgroep leden. We hielden dat overleg bij mij omdat ik nog niet kon reizen. Jonah lag de hele avond aan de borst te drinken. Bij het verdelen van de bestuursrollen keek iedereen naar mij of ik voorzitter wilde worden. Ik zat nog midden in mijn baby-bubbel. Ik heb het laten bezinken en besloot er vol voor te gaan, want ik wil ook echt dingen veranderen en aanpakken.
Wat wil je als voorzitter uitstralen?
Ik wil dat we een stevige en officiële partner worden binnen het LHBTI veld in Nederland en dat we er daadwerkelijk voor gaan zorgen dat mensen meer ruimte voelen om zichzelf te zijn. Dus ik wil uitstralen dat we een professionele organisatie zijn die weet waar ze het over heeft en die dingen bereikt. Tot nu toe slagen we daar goed in.
Wat wil je bereiken met Bi+ Nederland?
Dat mensen weten dat bi+ zijn een optie is en dat ze zich oké voelen als ze erachter komen dat ze dat zijn. Dat ze met andere mensen ervaringen kunnen delen en dat ze in hun leven daadwerkelijk meer ruimte voelen om zichzelf te zijn. Dat kunnen we alleen bereiken als we het gaan hebben over mononormativiteit en de hetero norm. Als we dat doen dan heeft dat gevolgen voor iedereen, ook als je zelf niet bi+ bent.
Hoe zie je dat Bi+ Nederland iets toevoegt aan de organisaties die er al zijn?
Niemand heeft het over dit thema. De uitzondering zijn de bi kringen en dat is een kleine groep. Het COC doet een goede poging om het mee te nemen, maar er kan nog een hoop gewonnen worden.
Kun je hier een voorbeeld van geven?
We zien dat bi+ mensen zich niet altijd thuis voelen binnen het LHBTI veld, bijvoorbeeld bij evenementen of feesten. Ze vallen buiten de LHBTI community, worden daar deels geweerd of ze hebben in ieder geval het idee dat het zo is. Ook vallen ze buiten de hetero groep mensen. En dat betekent dat er niet echt een plek is voor deze groep mensen, dat LHBTI plekken niet voldoende brengen wat deze mensen nodig hebben en wij willen dat wél graag brengen.
Zie je ook een rol voor Bi+ in het bredere emancipatie veld?
Als het gaat over een inclusieve samenleving dan pakken wij dat op vanuit bi+ en we willen daarin meer ruimte voor iedereen. Zodra je het hebt over meer ruimte dan is het ook direct gelinkt aan iedere andere emancipatiebeweging. Dan heb je het ook over vrouwen, mensen van kleur en mensen met een lichamelijke beperking. Als je kijkt naar bi+ mensen dan heb je het ook altijd over intersecties en gaat het bijvoorbeeld ook over kleur en gender.
Je bent nu 29. Hoe zie je je toekomst?
Nu ben ik volop bezig met Bi+ Nederland en met de Inclusiespecialist en daar wil ik nog veel mee bereiken. Maar ooit hoop ik burgemeester van Purmerend te worden. Tot nu toe zijn er zover ik weet geen vrouwen burgemeester van Purmerend geweest. Ik hoop daar verandering in te brengen.
Tot slot, heb je guilty pleasures?
Rondjes lopen op het strand en naar het bos gaan op zondag en boeken lezen. Nico stelde deze week voor dat ik eens een boek lees wat niet over seksualiteit gaat, maar wat gewoon voor de gezelligheid is (schaterlach). Ik weet niet of het een guilty pleasure is, maar ik merk wel dat ik werk belangrijk vind, maar dat ik het uiteindelijk nog belangrijker vind om te kijken hoe Jonah opgroeit. Als je vrije tijd beperkt is, omdat je er zoals ik voor kiest om een behoorlijk aantal uren te werken, dan wil je die andere dagen eigenlijk alleen maar kijken naar je kind. Dus dat is voor de buitenwereld ook heel erg saai. Nu zit ze bijvoorbeeld de boel lekker te slopen en er een puinhoop van te maken met komkommer, tomaatjes en theeblaadjes die overal verspreid liggen. Dat vind ik echt prachtig. Dat koppie is gewoon fantastisch. Beter dan dat wordt het toch niet.
We ronden af en we kijken hoe Jonah met de poes speelt. Dan komt er nog een uitsmijter.
Nou, mijn dirty guilty pleasure is patat met frikandel. Ik probeer vaak een kaassoufflé te kiezen zodat het geen vlees is, maar meestal ga ik toch voor de frikandel, met mayonaise.
