Hoe hetero is Char Li Chung?

Hoe hetero is Char Li Chung?

foto: Linda Stulic

Char Li Chung (Den Haag, 1995) is één van de vaste regisseurs bij Theater Oostpool. Je kunt hem onder meer kennen van Hollandsch Glorie (2021), Edward II – The Gay King (2021) en De Bananengeneratie (2022). Afgelopen zaterdag ging zijn nieuwste stuk COCK in première. COCK (Mike Bartlett, 2009) gaat over een man die, terwijl zijn vriend en hij een tijd uit elkaar zijn, de vrouw van zijn dromen tegenkomt, en voor het eerst in zijn leven vragen stelt over zijn seksualiteit. Marijn sprak met Char Li tijdens de drukke laatste repetitieweek. ‘Ik kom net dat donkere theaterhol uitgekropen. Ik moet toegeven dat ik het heel plezierig vind om even met jou te spreken, want we zitten al vanaf zondag opgesloten.’

Pleidooi voor het niet-hoeven-weten


Door Marijn Hermanus

Op jullie website staat een filmpje waarin Oostpool aan jullie publiek vraagt Hoe hetero ben jij? Je bent zelf heel open over je homoseksualiteit, maar ik stel de vraag toch maar: Hoe hetero is Char Li Chung?

‘Hoe hetero ik ben? Ja, oorspronkelijk zit ik zelf ook in dat filmpje. Dat heb ik eruit laten halen. Omdat ik heel hard In de camera roep: IK BEN HOMO, LAAT ME MET RUST. Als ik over mijn eigen seksualiteit nadenk, denk ik altijd dat ik 100% homoseksueel ben.

Ik geloof zelf wel heel erg dat seksualiteit een spectrum is waar je gedurende je leven overheen beweegt en dat dat niet iets solides, iets vaststaand zou moeten zijn. Maar terwijl ik dat zeg, bijt ik mezelf ook wel in de vingers met mijn eigen gedachtes. Op dit moment is het wel echt zo dat ik me alleen aangetrokken voel tot mannen, 100 procent. Ik zeg niet dat het niet iets is wat nog kan veranderen in mijn leven, door wat voor omstandigheden dan ook. Maar nu is het man.

Het liefst zou ik zeggen dat ik denk dat iedereen biseksueel is omdat ik dat de wereld misschien ook wel toewens. De wereld lijkt me veel leuker, speelser, als dat zo zou zijn. Maar ja, als je dat zelf helemaal niet voelt, dan is die uitspraak misschien minder waard.

COCK gaat over een man die een biseksuele ervaring heeft.

Ja. We komen een man tegen van een jaar of 30, die altijd een stabiele relatie heeft gehad met een man. Hij heeft zich vanaf het moment van uit de kast komen geïdentificeerd met homoseksueel zijn, en daar ook een groot gedeelte van zijn identiteit aan opgehangen. En tijdens een korte relatiebreuk met zijn vriend, komt hij een vrouw tegen op wie hij eigenlijk op slag verliefd wordt. Dan staat natuurlijk zijn hele leven op zijn kop. Hij heeft nooit de mogelijkheid open gehouden dat zoiets kon gebeuren. En vervolgens unfold zich echt een hilarisch, maar ook hartverscheurend relatiedrama. Het wordt complexer nog dan ‘Ik ben verliefd geworden op een vrouw’, omdat hij tegelijkertijd ook nog verliefd is op zijn ex, naar wie hij teruggaat. Vanaf dan gaat het over iemand die moet kiezen tussen twee geliefdes en tegelijkertijd één groot vraagteken heeft omtrent zijn seksualiteit doordat de wereld daarbuiten niet alleen aan hem vraagt, hem bijna dwingt een keuze te maken voor één van de twee geliefdes, maar hem hiermee ook vraagt een keuze te maken over wie hij zelf is. Terwijl die zoektocht eigenlijk pas net begonnen is. En dat is door Mike Bartlett heel grappig geschreven, maar ook hartverscheurend.

Hij zegt zelf op een gegeven moment: ‘Het maakt niet uit, ik houd van hem, ik houd van haar.’

Dat zegt hij eigenlijk op een van de grote kookpunten in de voorstelling, omdat hij het hele stuk als een soort kudde wordt opgedreven. Dan komt er nog een vierde personage de voorstelling in – en dan komt de echte comedy – de vader van zijn vriend. Die vader is een soort progressieve boomer, die van zijn zoon heeft geleerd hoe hij over seksualiteit moet nadenken maar tegelijkertijd eigenlijk te bekrompen is om seksualiteit als een veranderlijk iets te zien. Dat brengt de voorstelling tot zo’n groot kookpunt dat de hoofdpersoon inderdaad zegt: ‘het maakt niet uit.’ En de allermooiste zin van het stuk volgens mij: ‘Ik. Weet. Het. Niet. Oké!?’

En dat is zoiets bevrijdends om te horen. Ik moet ook zeggen dat ik elke keer met tranen in mijn ogen naar de voorstelling zit te kijken omdat het niet wéten en het niet hóeven weten, zoiets belangrijks is ook, denk ik, want we gaan er allemaal vanuit dat er punten moeten komen, dat we de puzzel hebben opgelost. Ik heb zelf niet zo uit de kast hoeven komen, maar ik weet nog dat het hele proces een soort afwachten was en een forceren was om erachter te komen.

En, John schreeuwt echt vanuit de krochten van zijn lichaam: ‘Ik. Weet. Het. Niet. Oké!? Laat me met rust! Ja, dat vind ik zo mooi daar aan.

Maar ik reageer niet op die zin die jij zegt. Die zit een paar zinnen daarna, jij zei…

‘Het maakt niet uit, ik houd van hem, ik houd van haar.’

Ja, en tegelijkertijd maakt het natuurlijk wél uit, daar in de voorstelling. Dat is het leuke eraan, het is ook gewoon een relatiedrama, dus het maakt op dat moment wél uit. Omdat hij in een relatie zit met twee mensen die ook aan het wachten zijn op antwoorden. Op het moment dat die zoektocht in eenzaamheid gebeurt, dan heb je ook niet te dealen met anderen.

Hoe kwam jij met het stuk in aanraking?

Eigenlijk wilde ik het al aan het begin van mijn jonge carrière ooit opvoeren en toen had ik de mogelijkheden er nog niet toe. Vorig jaar speelde de voorstelling op West End met Jonathan Bailey en Taron Egerton. En toen vroeg ongeveer de hele goegemeente en elke vriend of collega die op dat moment in Londen was: ‘jij hebt de rechten van dit stuk toch al wel?’ En ik zei: nee, maar bedankt dat je het me stuurt, want ooit stond het op mijn radar en ik was het vergeten.

In principe focus ik me in mijn werk op het verbreden van meer en nieuwe queer perspectieven in het theater. Ik heb heel veel homoseksueel werk gemaakt. En, ik ben altijd op zoek om daar nieuwe stappen in te zetten en nieuwe perspectieven aan toe te voegen. En ik denk dat seksualiteit als iets fluïde zien of als iets breders dan iets wat je kan vangen in één label, daar zien we heel weinig werk over. Dat is denk ik heel bevrijdend voor heel veel mensen om te zien.

Het stuk is geschreven in 2009 door Mike Bartlett. Hoe zijn we 14 jaar later verder gekomen in het denken over bi+?

Mike Bartlett heeft het stuk voor een aantal heropvoeringen, waaronder de laatste in Londen, de tekst geactualiseerd. Er komen natuurlijk steeds meer nieuwe termen bij, of termen die steeds meer naamsbekendheid bij het brede publiek krijgen.

Tegelijkertijd vinden mensen soms dat het onnodig complex wordt. Waarom zijn al die letters in het alfabet nodig? Die kritiek horen we vaak. Wat ik leuk vind aan het stuk, is dat het daar zo’n verfrissende blik op werpt, want eigenlijk is het hoofdpersonage van de voorstelling daar ook mee in gevecht, met de wereld die al die labels op hem blijft plakken. Zijn gevecht gaat over de vraag: Waarom moeten we in een wereld vol eindeloze mogelijkheden onszelf nog beperken met die labels?

En dan zegt hij: ‘Ik weet het niet, laat me met rust’. Terwijl de wereld vindt dat hij moet kiezen. Hoe voorkom je dat het publiek na afloop dat ook vindt?

Voor mij maakt het hoofdpersonage zelf geen keuze, omdat hij daar nog niet aan toe is. Ik denk dat het juist zou moeten gaan over de keuze niet te hóeven maken, en over het hebben van begrip voor het niet maken van de keuze. Ik hoop dat dat overkomt met de voorstelling. Dat het ook echt gaat over de buitenwereld, die het maken van een keuze maar op blijft leggen, op blijft leggen, op blijft leggen, op blijft leggen… Geen ruimte geven… Heel tragisch eigenlijk. Heel tragisch en pijnlijk. En ja… Maar hoe interpreteer jij dat?

Ik moest denken aan de serie en de film Anne+, waarin het lesbisch zijn van Anne helemaal geen probleem is. Aan haar wordt niet getrokken. Het is wel degelijk aanwezig, het speelt in alles mee, maar het lesbisch zijn an sich wordt gewoon aanvaard.

Ja, fantastisch. In het meeste werk wat ik maak staat ook het niet problematiseren van (homo)seksualiteit centraal. Ik vind het heel belangrijk dat er veel werk gemaakt wordt voor queer mensen waarbij ze niet continu geconfronteerd worden met het drama en de tragedie en de pijn van het queer zijn, het queer zijn moeten ontdekken of het uit de kast moeten komen, etcetera, etcetera, etcetera. Dus er zijn momenten in mijn kunstenaarschap, in mijn mens zijn, in mijn activist zijn, dat ik juist geen werk wil maken over problemen. Dat ik iets wil maken over geluk over onproblematisch verliefd zijn. Helaas leven we tegelijkertijd nog in een wereld die daar soms helemaal niet gemakkelijk mee omgaat. Op sommige momenten ben ik boos, of denk ik ‘God, er is gewoon echt nog veel werk aan de winkel’ en voel ik noodzaak om het er wel expliciet over te hebben.

‘Er moet ruimte blijven om na een periode van zekerheid, je tot dan toe gevonden seksualiteit ook weer te mogen bevragen.’


En als je kijkt naar het publiek in de zaal, dan moet je er toch ook van uitgaan dat het grootste gedeelte van het publiek dat naar je voorstelling komt niet queer is. Dat deel van het publiek wil ik iets laten zien over het mechanisme, over hoe dit systeem van het labelen werkt. Terwijl: ik heb het nodig dat de queer mensen die naar mijn voorstellingen komen een waanzinnige avond hebben. Die ga ik niet uitsluitend door hun pijn slepen. Die wil ik ook bevrijd naar huis laten gaan.

Daarom denk ik dat de vorm van de voorstelling ook een hele fijne is. In principe is het een dramedy, En dat is een balanceer act, in principe proberen we naast drama ook komedie te maken. Ik zit zelf vaak hard in de zaal te lachen om hoe deze man aan het zoeken is, naar wie hij is en wat zijn seksualiteit is en hóe hij dat aan het ontdekken is. We zien vaker – en dat is het leuke aan het veranderlijke perspectief van deze voorstelling – een homoseksuele man die in een heteroseksuele relatie zit en er dan na 10 jaar huwelijk achter komt homoseksueel te zijn. In dít stuk zit zo’n mooie twist in dat narratief. Bijvoorbeeld in het stukje dat we de eerste keer seks tussen het hoofdpersonage en de vrouw meemaken. Dat hij een leven lang alleen maar met mannelijke lichamen in bed heeft gelegen en voor het eerst een vrouwelijk lichaam moet gaan onderzoeken. Je zit op het puntje van je stoel omdat het prachtig is om erbij te zijn, maar je ligt ook in een deuk. Om de onhandigheid. Ik vind de voorstelling juist heel erg ontspannend daarin.

Je breekt een lans voor het niet hoeven weten. Hoe zit het dan met het wél heel zeker weten dat je bi bent?

Zalig! Voor iedereen! En gelukkig maar. Ik maak elk jaar een voorstelling met grote groepen amateur theaterliefhebbers of toekomstige professionals, jongeren in de leeftijd van 14, 15 tot en met 18, 21 jaar. Met hen heb ik altijd hele leuke gesprekken en er zijn er zoveel die al op hele jonge leeftijd met heel veel zekerheid durven te zeggen wat hun seksualiteit is: biseksueel, homoseksueel, heteroseksueel. En ik denk: waanzinnig, als je dat weet, want daar is niks mis mee. Alleen op dat het-moeten-weten zit heel veel druk vanuit de buitenwereld. Er moet ruimte blijven om na een periode van zekerheid, je tot dan toe gevonden seksualiteit ook weer te mogen bevragen.

Ik ben ook een leven lang geteisterd om daar een uitspraak over te moeten doen. We moeten mensen lekker met rust laten in dat proces, iedereen lekker zijn eigen tijd geven. Stoppen met over andermans seksualiteit uitspraken te willen doen. You be you, they be them. Snap je? Laat mensen met rust, laat jongeren met rust.

Hebben we nog iets onbesproken gelaten?

Nou, er zijn gewoon bijna geen theatervoorstellingen in Nederland die op deze manier over seksualiteit gaan. Ik maak in principe theater om de heteronormativiteit in verhalen en in deze kunstvorm te bestrijden. En ik ben weinig stukken tegengekomen die op deze manier dat proberen te doen. En dan ook nog in zo’n fijn en toegankelijk genre. Dat vind ik er heel erg leuk aan.<

COCK door Theater Oostpool, regie Char Li Chung, met Daniel Cornelissen, Joy Delima, Peter Blok en Sander Plukaard, ging in première op 18 november 2023 in Nijmegen, en speelt nog tot en met 3 februari 2024 door het hele land. Speeldata en kaarten via de website van Theater Oostpool.

Bi+ Representation – Seeing Yourself Reflected

Bi+ Representation – Seeing Yourself Reflected

Patricia Wit is vrijwilliger bij Bi+ Nederland als o.a. fotograaf, grafisch ontwerper en editor. Schrijven gaat wereldburger Patricia het best af in het Engels.

Whether you’re bi, pan, queer, or generally attracted to more than one gender (bi+) and finally coming out of that drab closet, you want to have your whole world rainbow-colored. Whether buying socks for Pride or downloading lgbtq+ wallpaper for your mobile, you want to live that new and colorful life. The media you consume also has to have relatable characters.

Slowly, Bi+ Representation in the Media is Improving


door Patricia Wit

Why Does This Matter?

Not only by educating ourselves but seeing ourselves represented in the movies and television series we consume daily helps us be more comfortable and happier with who we are. It shows that bi+ people are also a part of this society. In the past, bi+ representation was something to laugh about, a minor background role, or used as something negative. Nowadays, things are improving. Although sometimes promoted as gay and lesbian, more movies and television series have relatable characters than before. It seems that in television, we have made more significant strides, even if there are still more bi+ women than bi+ men.

Increase In Male Bi+ Representation On Television

When you turn on the tv, it is more usual to see positive female bi+ representation, such as the various female bi+ characters on Grey’s Anatomy, Rosa Diaz on Brooklyn Nine-Nine, or Annalise Keating on How to Get Away with Murder. Seeing mainly bi+ women does not mean bi+ men don’t exist. As time passes, we have seen an increase in male representation. The show Crazy Ex-Girlfriend has a great coming-out scene for a middle-aged bisexual man with the song “Gettin’ Bi.” A great quote from the show Schitt’s Creek has one of the main characters, David Rose, explaining his sexuality to his friend while buying some wine, saying:  “Um, I do drink red wine, but I also drink white wine. And I’ve been known to sample the occasional rosé. And a couple summers back, I tried a Merlot that used to be a Chardonnay, which got a bit complicated…”  Her reaction said it all as she shrugged it off, and they moved on. David’s sexuality became just a part of him and not the show’s plot. On Working Moms, a male character in the fifth season explained he was fluid regarding relationships. However, the woman he was dating kept insisting he was gay, which is nothing new since bisexual, pansexual, or sexually fluid men have been pictured more as gay than women. I think that the way the series took this on was great. A coworker explains the situation to the woman, which has her do research and educate herself.

These are just a few positive representations of male bi+ characters on TV today.

Bi+ Representation in Movies

When it comes to movies, though there are fewer, it doesn’t mean there aren’t any.

Regarding bi+ male representation in films, more are out there than before but still advertised as gay stories. Three of these films are Moonlight, Bohemian Rhapsody, and Brokeback Mountain. According to Muhammad Modibo Shareef in his article The Unicorn Scale: Moonlight, Moonlight is both a gay and bi film, but “our monosexual-dominant society often silences sexual fluidity.” Bohemian Rhapsody tells us part of the story of Freddie Mercury, the rockstar and legendary lead singer of Queen, who was known to be bisexual. Brokeback Mountain gives us a beautiful love story between two married men who fall in love with one another.

Those are not the only films regarded as having positive representation. According to the article in The Advocate, The 10 Best Films With Bisexual Leads are:

Appropriate Behaviour (2014)
Atomic Blonde (2017)
Black Swan (2010)
Chasing Amy (1997)
Disobedience (2017)
Frida (2002)
Tully (2018)
The Girl with the Dragon Tattoo (2011)
Kinsey (2004)
The Kids Are All Right (2010)

Within this list, the best film about bisexuality was Appropriate Behaviour. The author describes it as: “a deeply personal exploration of being a closeted bisexual in a traditional Persian family” and states that “it’s no wonder that the best film about a bisexual was made by one.”

So, to see more representation in the media, we must create it ourselves.

YouTube: A Growing Source For Positive Representation

YouTube is an excellent platform for creators to share their content. While it is sometimes difficult to find things about bi+ life, they are there. Whether you are looking for books, want to hear someone’s coming-out story, or educate yourself more, there are several bi+ creators that you can follow. According to GLAAD, in 2017, these were the “10 bi+ YouTubers to binge watch during #BiWeek.” In 2022, they are all still there. You can also find a long list of LGBTQ+ YouTubers on Wikipedia.

You can check out the Bi+ Representatie playlist on our YouTube channel for more videos.

‘to see more representation in the media, we must create it ourselves’


Conclusion: We are on the right path

Research shows that positive representation in the media and bi+ role models are crucial for bi+ people, and they improve the visibility of bi+ people and contribute to their wellbeing.

While we still have a long way to go, we are on the right path, and things are improving. However, if you can’t find the representation you’re looking for, you can always create it yourself.

We are currently working on an interactive database with more movies and television series and would love to hear from you. You can help us by adding your thoughts, links to videos, and any media that help make the words bisexual, pansexual, and any other bi+ term more part of our society.

If you have any questions, don’t hesitate to contact us through redactie@biplus.nl.

SOURCES:

https://www.advocate.com/film/2018/9/29/10-best-films-bisexual-leads-ranked
https://stacker.com/stories/4331/history-lgbtq-representation-film
https://www.autostraddle.com/10-reasons-to-watch-our-flag-means-death/
https://www.advocate.com/arts-entertainment/2022/5/05/queer-star-janelle-monae-play-bi-icon-josephine-baker
https://www.buzzfeed.com/morganmurrell/tv-movie-characters-made-bisexuals-feel-seen
http://www.outontheshelf.com/youtube-channels
https://bi.org/en/famous/freddie-mercury
https://bi.org/en/articles/the-unicorn-scale-call-me-by-your-name

Cultuurtips van de bi+ redactie! Anne over Green Day

Cultuurtips van de bi+ redactie! Anne over Green Day

Het accepteren van je eigen bi+ gevoelens en ervaringen gaat vaak wat makkelijker als je dat deel van jezelf kunt herkennen in boeken, films, muziek, kunst en tv-series. In deze rubriek vertellen de bi+ redacteuren van dit blog over hun mediale en culturele ankerpunten. Deze keer: Anne Kavadias over Green Day.

Anne over Basket Case van Green Day


Muziek is altijd al een bron van inspiratie en een uitlaatklep geweest voor mij. Toch had ik af en toe het gevoel dat ik niet alles van mezelf terug kon vinden in muziek. Ik miste met name nummers die gingen over verliefd worden/aantrekking ongeacht gender. Ondanks de vele liefdes nummers die ik kende, zag ik dat hierbij toch voornamelijk hij of zij gebruikt werden en niet bijvoorbeeld “them”.

Het theater was de enige plek waar ik die herkenning in kon vinden. Zoals bij de musicals Rent of The Rocky Horror Show. Dit zijn beide toffe musicals met leuke personages, maar ze noemen bi+ zijn niet in een positief licht. Het is een begin van representatie, maar het is niet ideale representatie.

Tot ik voor het eerst in aanraking kwam met een nummer dat bi+ gevoelens wel positiever benoemde.

Ik zat bij een koor en ging daar het nummer Basket Case van Green Day instuderen. Het couplet dat mijn stemgroep toen als partij had, sprak me erg aan. Mijn blik viel meteen op de “He said my life’s a bore. So quit my whining ’cause it’s bringing her down” van het tweede couplet. In de context van het nummer leek het voor mij hierbij om dezelfde persoon te gaan, terwijl er verschillende voornaamwoorden gebruikt werden. Ik wist niet meteen hoe het bedoeld was, maar voor mezelf had ik in elk geval een nummer gevonden wat het over seks met meer dan een gender had. En met een beetje vrije associatie kon ik er ook in lezen dat op meer dan een gender vallen niet raar is, wat me erkenning gaf.

Na een goed gesprek met vrienden en wat onderzoek, kwam ik er achter dat de hint naar deze gevoelens zo bedoeld was. Ik kwam er ook achter dat in meerdere nummers van Green Day hiernaar verwezen wordt.

‘Mijn blik viel meteen op de “He said my life’s a bore. So quit my whining ’cause it’s bringing her down” van het tweede couplet. In de context van het nummer leek het voor mij hierbij om dezelfde persoon te gaan, terwijl er verschillende voornaamwoorden gebruikt werden.’


Billie Joe Armstrong heeft het er nu zelf minder over en zegt dat hij zichzelf niet meer een label geeft. Hij heeft echter wel duidelijk gemaakt dat het niet uit zou moeten maken wat zijn label is. Dit omdat het geaccepteerd zou moeten worden dat mensen bi+ kunnen zijn of ze dit nou wel of niet benoemen. Hij heeft daarnaast vroeger ook aangegeven dat meerdere nummers van het album waar Basket Case op staat (Dookie) een link hadden met biseksualiteit en je eigen seksualiteit onderzoeken. Zo ging bijvoorbeeld het nummer Coming Clean over uit de kast komen en onderzoeken wie je bent in je tienerjaren. In latere nummers komt het af en toe ook nog terug, zoals in Troublemaker.

Voor de zichtbaarheid van Bi+ zijn, helpt het niet zichtbaar een label toe-eigenen niet. Maar ik vind het zelf wel mooi dat Armstrong het niet meer nodig heeft voor zichzelf om een label te hebben en het zou inderdaad niet uit moeten maken welk label iemand heeft.
Ondanks dat mensen zichzelf minder een label geven, hoop ik wel dat ze de ruimte blijven nemen om deze gevoelens uit te drukken in bijvoorbeeld muziek. Zodat we ons gerepresenteerd kunnen blijven voelen.

Recensie Queer in het Licht

Recensie Queer in het Licht

Queer in het licht is het debuut van Naomi Grant. Je kunt haar kennen als de spoken word artiest die optrad tijdens onze talkshow in oktober. Naast werk van Grant bevat het bijdragen van Rashida Moentadj, Rubaina Bhikhie en illustraties van Nazrina Rodjan. 

Door Sara Verlee

Een vriendelijke omhelzing


Het boek is een verzameling van 31 portretten en gedichten over lhbti+ rolmodellen en helden. Grant blijft niet alleen bij queer helden in Nederland maar gaat ook langs belangrijke, internationale voorvechters zoals Marsha P. Johnson en Audre Lorde. Elke persoon krijgt diens eigen orde in vorm van een creatief stuk tekst en een kleurrijke afbeelding. Het boek is een genot om door te bladeren in deze vorm en steekt mij, als bi+ persoon, een hart onder de riem; ik voel me in goed gezelschap. Het verruimt ook mijn blik naar queer helden die ik nog nooit eerder had gezien. Het boek schijnt licht op voornamelijk lhbti+ mensen van kleur, vaak niet gezien of erkend in de mainstream media of binnen in de regenboog gemeenschap. Ik kende Anita Chedi Shiwally of Bi van Guine bijvoorbeeld niet, terwijl zij beiden op hun eigen manier veel werk hebben verzet voor lhbti+ mensen. Het is een goede reminder om meer te lezen over lhbti+ rolmodellen van kleur en hen in de schijnwerpers te zetten, omdat hun werk te vaak in de schaduw blijft liggen.

‘Het verruimt mijn blik naar queer helden die ik nog nooit eerder had gezien.’


Daarnaast worden de rolmodellen ook neergezet als mens, bovenop hun lhbti+ identiteit. Ik weet nu wie fan is van pindakaas en wie van cake. Dit klinkt misschien onbenullig, maar juist deze details, plus de warme tekeningen, voelen als een vriendelijke omhelzing. Ook is het een belangrijk punt om niet alleen de prestaties, maar vooral de persoon te zien. De stukken tekst gaan dan ook vooral over hun persoonlijkheden, waar ze van houden, wat ze graag doen, waar alle helden zich voor inzetten.

Ik beveel dit boek van harte aan, vooral aan andere mensen uit de lhbti+ gemeenschap om meer te leren over verschillende rolmodellen binnen de regenboog gemeenschap. Ook vooral nu, in de Week tegen Racisme, is het belangrijk om personen van kleur binnen de gemeenschap te versterken. Daarbij druk ik je op het hart juist buiten deze week je te verdiepen in anti-racisme werken van mensen van kleur en altijd hun verhalen, zoals in dit werk, te lezen, te eren en naar deze te luisteren. Lees dit boek voor herkenning en om nieuwe namen te ontdekken!

Naomi GrantQueer in het licht. Met bijdragen van Rashida Moentadj en Rubaina Bhikhie. Illustraties door Nazrina Rodjan. Uitgeverij Rose Stories. ISBN  9789083211701

Cultuurtips van de bi+ redactie!

Cultuurtips van de bi+ redactie!

Het accepteren van je eigen bi+ gevoelens en ervaringen gaat vaak wat makkelijker als je dat deel van jezelf kunt herkennen in boeken, films, muziek, kunst en tv-series. In deze rubriek vertellen de bi+ redacteuren van dit blog over hun mediale en culturele ankerpunten. Deze keer: Esther Wouters

Foto: Esther Wouters in de vensterbank 1983

Mijn zus riep me. ‘Kom snel, die ene aparte vrouw is weer op t.v.’. De vrouw was Mathilde Santing en samen keken we naar haar optreden. Santing had witblond haar met een enkele zwarte lok, een engelachtige stem en ze begeleidde zichzelf met alleen een keyboard. Een fascinerende verschijning. Ik was denk ik 14. Zowel mijn zus als ik voelde haarfijn aan dat er een gelijkenis tussen deze vrouw en mij was waar we nog geen woorden voor hadden maar die onmiskenbaar werkelijk was, zoals de eikenhouten stoelen in de keuken van ons ouderlijk huis. Pas heel veel later, nadat de lesbische community haar jaren had geclaimd als mascotte en haar vervolgens verguisde toen ze een relatie met een man kreeg, hoorde ik Santing in een interview zeggen: ‘Ik heb nooit iets anders gezegd dan dat ik bi ben’. In retroperspectief klopte alles ineens voor me.

Ik las me suf in mijn puberteit, op zoek naar wie ik ben, hoe ik mijn leven kon vormgeven, zoekend naar beelden van een bestaan dat bij me zou kunnen passen. Zangers, schrijvers, dichters, is dat niet precies waarom ze onmisbaar zijn in een mensenleven? Ik las Blaman, niet wetend dat haar pseudoniem waarschijnlijk een afkorting was van ‘Ben liever als Man’. Ondanks dat ik niet alles snapte, had toch het gevoel van een diep begrijpen. Nog steeds wordt gesproken over ‘lesbische erotiek’ in de boeken van Blaman, waar ik daar gevoelsmatig een heel andere duiding aan gaf. En Virginia Woolf, die getrouwd was maar ook relaties met vrouwen had. De eerste keer dat ik de Indigo Girls hoorde zingen over Virginia Woolf -ik was al volwassen- barstte ik in huilen uit. De zoekende puber was instant terug.

They published your diary
And that’s how I got to know you
The key to the room of your own and a mind without end
And here’s a young girl
On a kind of a telephone line through time
And the voice at the other end comes like a long lost friend

Indigo Girls – Virginia Woolf (Rites of passage, 1992)

David Bowie, Freddy Mercury en Prince flirtten met wisselende genderrollen en noemden zichzelf bi. Ik vond het allemaal fantastisch maar het gaf geen aanwijzingen hoe te leven buiten de bestaande genderpaden als je verder eigenlijk een heel doorsnee bestaan leidt, ergens tussen Nijmegen en Arnhem. Op een bepaald moment hadden de artiesten een relatie of een overwegende voorkeur voor één gender en zei iedereen: ‘Zie, uiteindelijk is hij toch gewoon …’ Met alles wat ik nu weet zou ik dat de monoseksuele norm noemen. Maar dat woord had ik toen nog niet. Trouwens, Bowie was de stomme vragen die hij erover kreeg op een bepaald moment zo zat dat hij niet meer serieus in ging op de suggesties van interviewers dat bi-zijn eigenlijk niet echt waar kon zijn.

De echte bi-inclusie ontvouwde zich voor mij in de transwereld. Daar zag ik films waarin bi zijn niet wordt uitgelegd maar gewoon bestaat, net als dauwdruppels, of de witte strepen op een zebra. Zoals in de prachtige film Une Nouvelle Amie, waarin een vrouw haar man verlaat voor de vlammende liefde die ze voelt voor een transvrouw aan het begin van haar transitie. Precies dat overkwam mij overigens uiteindelijk ook.

Buiten de transwereld is de aanwezigheid van het begrip bi+ of pan-zijn in het maatschappelijke en culturele leven nog steeds allerbelabberdst. In dat kader: nog niet gelezen maar hoog op het nachtkast-stapeltje ligt Stemvorken, het nieuwste boek van A. F. Th. Van der Heijden. Ik citeer de NOS: ‘Stemvorken is een wat lengte betreft – bijna 900 pagina’s – doorsnee A.F.Th, met een prikkelend thema: de verpletterende liefde van twee heteroseksuele vrouwen die hun man inruilen voor elkaar.’

Uh, nou ja. Wie praat de NOS bij? (En Libris, Bol.com, waar de relatie tussen de twee vrouwen lesbisch wordt genoemd). Niettemin is de exercitie van Van der Heijden interessant: hij is naar eigen zeggen afgedaald in de liefde van de twee vrouwen uit oprechte fascinatie en het verlangen de gevoelens en ervaringen van de vrouwen nauwkeurig te beschrijven. Tegen de NOS zegt hij verder dat hij ‘de identiteitspolitie’ aan zijn deur verwacht en die confrontatie niet uit de weg zal gaan.

Dat lijkt me nou een goed gesprek voor Bi+ Nederland. Want zo lang vrouwen die relaties met mannen en vrouwen hebben overal lesbisch genoemd worden, laten we een heleboel zoekende pubers zonder de juiste woorden. Om dat gesprek te kunnen voeren moeten we het boek wel hebben gelezen. 888 Pagina’s – dat gaat nog even duren.

Mathilde Santing – I’ve grown accustomed to her face
Indigo Girls – Virginia Woolf
Anna Blaman – Eenzaam avontuur
David Bowie – interview over zijn seksualiteit (in 26 seconden)
Une nouvelle amie – Francoise Ozon (2014)
A.F.Th van der Heijden – Stemvorken