Liefde volgens de oude Grieken

In onze taal hebben we maar één woord voor liefde, terwijl we dat woord voor allerlei verschillende soorten liefdes gebruiken. Na wat speuren op internet, kwam Robbert Nijziel uit bij de oude Grieken, die wel acht verschillende woorden voor liefde gebruikten in het dagelijks leven.

“De liefde en verbondenheid die ik voor mijn vrouw voel is bijvoorbeeld een hele andere dan voor mijn kinderen, mijn beste vrienden en familie. De vriendschap en lust die ik voel voor mijn minnaar, is weer anders dan het rauwe seksuele verlangen voor een casual date. En dan heb ik het nog niet eens over de liefde voor mezelf!”

Wil jij meer ruimte voor liefde in je leven? Dan is het goed om nog eens goed te kijken naar hoe de Grieken tegen de liefde aankeken, ook al zijn we nu tweeduizend jaar later.

1 Eros – seksueel verlangen

Eros stond bij de oude Grieken voor seksuele hartstocht en begeerte, en vertegenwoordigde een van de belangrijkste soorten liefde. Liefde als passie en verlangen maakt een energie in mannen los die kan verleiden en niets liever wil dan een ander fysiek lief hebben. Eros is daarmee aan de ene kant de verrukkelijke versmelting van mensen in een erotische, extatische lichamelijke uitwisseling, overstromend van emotionele puurheid en intieme doorvoelde verbondenheid met de ander. De andere vorm is de meer rauwe – ‘platte’ kant van de seks. Beiden gaan over dezelfde Eros.

De Grieken zagen er ook een gevaarlijke, vurige en irrationele vorm van liefde in, die zich meester van je kon maken, en waarvan je volkomen in de ban raakte. Verslaving aan seks en in de moderne wereld porno kunnen leiden tot een destructieve kracht die jezelf en anderen schade kan berokkenen.

2 Mania – bezitten

Mania is een beheersende vorm van liefde, die gekenmerkt wordt door een diepe behoefte om de ander te bezitten. Het gaat over ‘hebben’ en creëert afhankelijkheid. De vraag is daarbij wie afhankelijk is van wie. De film ‘Fifty shades of grey’ laat deze vorm van liefde mooi zien. Mania kent een gezonde en een ongezonde variant. De gezonde vorm gaat over een liefdevol bezitten van de ander met respect voor elkaars grenzen. De ongezonde en obsessieve vorm is iemand volledig zijn of haar ruimte ontnemen, want de ‘maniak’ wil 100% controle.

3 Philia – vriendschap

Philia of vriendschap was voor de Grieken een serieuze aangelegenheid. Dit soort liefde ging over een diep gevoel van kameraadschap. De vriendschap tussen twee gelijken die elkaar onder elke omstandigheid trouw bleven en in geval van nood elkaar te hulp schoten, zonder daarvoor iets terug te verwachten. Vaak wapenbroeders die zij aan zij op het slagveld hadden gestreden. Het uit Amerika overgewaaide ‘bromance’ is de moderne vorm van wat de Grieken Philia noemden.

4 Ludus – speelse liefde

Met Ludus kunnen we ontsnappen aan onze zorgen van alledag, onze creatieve kanten bevorderen en de speelsheid die we vroeger kenden weer de ruimte geven. Bij deze liefde stond plezier en speelsheid centraal. Voorbeelden vind je bij jonge verliefde mensen of de genegenheid tussen kinderen. Maar ook met onze geliefden en vrienden naar een café of dansavond of de slappe lach brengt meer Ludus in je leven. Juist omdat speels en lichtzinnig gedrag van volwassenen tegen de maatschappelijke normen indruist, is je af en toe overgeven aan Ludus belangrijk voor je persoonlijk welzijn, volgens psychologen. Mensen die speels en blij zijn hebben namelijk een unieke en aanstekelijke uitstraling en maken het leven licht.

5 Pragma – geven en nemen

Dit was de volwassen liefde die echtgenoten ontwikkelden na een lang huwelijk. Pragma gaat over compromissen sluiten, geduld en verdraagzaamheid tonen en een stabiele thuissituatie creëren, ook voor de kinderen. Het is een belangrijke investering, waardoor de liefde in stand blijft. Liefde wordt daarmee iets wat we voor elkaar over hebben. Veel relaties – zeker als er kinderen in het spel komen – ontwikkelen deze vorm van liefde. Druk met werk, samen de kinderen opvoeden én aandacht voor vrienden en familie: in veel relaties is geven en nemen belangrijk om je leven goed op de rails te houden en als ‘team’ goed samen te werken.

6 Storge – opoffering

Storge gaat nog dieper dan Pragma en is het soort liefde waarvoor je alles, inclusief jezelf of angsten opzij zet om de ander een dienst te bewijzen. In familiebanden, maar ook in liefdesrelaties komt deze vorm van liefde voor. De ‘ongezonde’ variant is complete zelf opoffering voor de ander, wat je ook vaak in relaties kan tegenkomen.

7 Agape – onzelfzuchtig

Agape was een radicaal ideaal, voorbij denken in ‘ik doe iets voor jou, dus doe jij iets voor mij’. Agape ging over onvoorwaardelijke liefde en werd gekenmerkt door non-exclusiviteit. Deze liefde bleef niet beperkt tot de mensen in je nabije omgeving, maar werd aangeboden zonder verplichting en dat er iets voor werd terugverwacht. Een alles overkoepelende liefde, gebaseerd op menselijke solidariteit.

8 Philauteo – eigenliefde

Deze vorm van liefde lijkt op het eerste gezicht het tegendeel van Agape. De Grieken maakten onderscheid in twee soorten eigenliefde. De egoïstische en buitensporige zucht naar persoonlijk genot, geld en maatschappelijk aanzien. Zo vertelt de mythe van Narcissus over een onweerstaanbare jongeman, die verliefd werd op zijn eigen spiegelbeeld in een vijver, zich daar niet meer van kon losrukken en ter plekke verhongerde.

Aristoteles had ook een positieve vorm ontdekt, die ons juist beter in staat stelt anderen lief te hebben. Alle gevoelens voor genegenheid voor anderen, zo schreef hij, komen voort uit liefdevolle gevoelens voor jezelf. Als je bovendien weet wat je gelukkig maakt, zul je er eenvoudiger in slagen dat geluk aan anderen door te geven.

ook interessant…

Ik vertel het

Ik vertel het

'Ik heb twee weken geleden verteld aan mijn vrouw dat ik ook op mannen val’. Ik sta in het Martin Luther Kingpark in Amsterdam, terwijl de Pride Walk zich zojuist in beweging zet...

Lees meer
Bloedeerlijk

Bloedeerlijk

Robbert Nijziel is bi+ coach voor mannen. Eind 2020 introduceerde hij zijn 8 stappenmodel, waar hij in zijn coachpraktijk mee werkt. Dit ervaringsmodel kan jou inspiratie geven...

Lees meer