De jaarlijkse 17 mei, de Internationale Dag tegen Homo-, Lesbo-, Bi-, Trans- en Interseksefobie, vormt ‘traditiegetrouw’ het moment om stil te staan hoe het gaat met lhbti+ emancipatie en discriminatie in Nederland. Het Sociaal en Cultureel Planbureau publiceert vandaag het onderzoek Opvattingen over seksuele en genderdiversiteit in Nederland en Europa 2022. ILGA Europa bracht weer de Rainbow Europe Index uit over lhbti mensenrechten.
Door Jantine van Lisdonk
Dubbel beeld over lhbti+
Mensen in Nederland hebben, na IJsland, de meest positieve houding tegenover homoseksualiteit. De afgelopen vijftien jaar steeg het percentage mensen met een positieve opvatting van 53% (2006/2007) naar 76% (2019/2020). Nog maar 4% heeft een negatieve houding. Wel lijkt de stijgende lijn te stagneren en is het ‘plafond’ in zicht. De opvattingen over genderdiversiteit en transgender personen zijn iets minder gunstig, maar ook hierover is een ruime meerderheid in Nederland positief (60%). Een minderheid van 9% heeft een negatieve houding ten opzichte van genderdiversiteit.
Euforie is echter niet op zijn plaats en emancipatie is niet klaar, volgens de SCP onderzoekers. Zo is onduidelijk of het positieve ‘zeggedrag’ in een vragenlijst zich ook vertaald in positief ‘doegedrag’. Onderzoeken onder lhbti+ mensen laten zien dat ze nog steeds te maken krijgen met onveiligheid, vooroordelen, geweld en gebrek aan gelijkwaardigheid. Dit heeft gevolgen voor hun welzijn. Uiteindelijk zijn hun ervaringen natuurlijk de beste graadmeter voor hoe het daadwerkelijk gaat met lhbti+ emancipatie en discriminatie in Nederland.
Ook valt op dat Nederland inmiddels is teruggezakt naar de dertiende plaats van Europese landen in het regelen van lhbti-mensenrechten. Ooit waren we hierin koploper, maar we worden door veel andere landen ingehaald. Als de onderwerpen in het Regenboog Stembusakkoord worden uitgevoerd dan zullen we veel plaatsen stijgen in de Europese lhbti mensenrechten ranking.
Opvallende onzichtbaarheid van bi+
Helaas is in de twee publicaties vooral de onzichtbaarheid van bi+ en gebrek aan aandacht de belangrijkste conclusie. Het SCP merkt op dat er in de opvattingen over seksuele en genderdiversiteit geen specifieke vragen zijn gesteld die over biseksualiteit gaan. Dat is jammer, want uit het eerste grote landelijke onderzoek onder bi+ mensen bleek dat zij met specifieke vooroordelen, stigma en onzichtbaarheid te maken krijgen, van zowel hetero als lhbti+ mensen (Baams et al. 2021; Cense et al. 2021). Aangezien bi+ mensen niet alleen met de heteroseksuele norm, maar ook met de monoseksuele norm te maken krijgen, verwachten we dat opvattingen over bi+ mensen in sommige opzichten negatiever zouden kunnen zijn dan over homo mannen en lesbische vrouwen. Het is een veelvoorkomend probleem dat bi+ impliciet wordt geschaard onder homoseksualiteit of onder seksuele diversiteit, terwijl het niet echt over bi+ of biseksualiteit gaat. Dat is in dit onderzoek eigenlijk ook aan de hand. Gelukkig realiseren de onderzoekers zich dit ook.
In het uitgebreide overzichtsrapport van alle Europese landen van ILGA Europe is er slechts vijf keer expliciet aandacht voor biseksualiteit. We zijn blij dat het landelijke bi+ onderzoek dat Bi+ Nederland heeft geïnitieerd, wordt genoemd. Toch is het opvallend dat de grootste groep mensen onder lhbti+ paraplu, met 1 miljoen mensen in Nederland, er zo mager in naar voren komt. We denken dat het er mee te maken heeft dat verbetering van de situatie van bi+ mensen niet zozeer zit in de ‘harde’ juridische gelijkheid, maar meer in sociale erkenning, meer zichtbaarheid, meer representatie, meer serieus genomen worden. Ook is de gemeenschapsvorming van bi+ mensen nog veel minder sterk dan bij lesbische, homo en transgender mensen, zowel in Nederland, Europees en wereldwijd. Bi+ Nederland zet zich hiervoor in binnen Nederland, maar ook wereldwijd. Met de Bi+ World Meet Ups, die we samen met de befaamde bi activist Robyn Ochs organiseren, bereiken we inmiddels honderden bi+ mensen uit de hele wereld.
In Nederland trekken we in steeds vaker samen op met COC, Transgender Netwerk Nederland en NNID, Nederlandse organisatie voor seksediversiteit. Dit zijn hoopgevende ontwikkelingen. We maken ons er bijvoorbeeld hard voor dat lhbti+ mensen in artikel 1 van de grondwet worden beschermd. Laten we in dat kielzog ook meteen de laatste juridische uitsluiting van bi+ mensen regelen. Het is tijd dat ook bi+ mensen, in navolging van homo, lesbische, transgender en intersekse mensen beschermd worden door de Algemene Wet Gelijke Behandeling.
Meer weten over bi+ inclusie of wat je als organisatie of individu kunt doen?
• Bi+ Factsheet 2021
• Tien tips over bi+ inclusie voor lhbti+ professionals of vrijwilligers
• Bi+ Inclusieve Taalwijzer
• Bi+ Zelfscan voor organisaties
Volg ons op de socials of abonneer je op onze nieuwsbrief
(on)zichtbaar: levensverhalen van bi+ vrouwen uit de Pride Generatie
Anouck de Jong, masterstudent Humanistiek aan de Universiteit voor Humanistiek, deed een stage van een half jaar op het gebied van kennisontwikkeling en pleitbezorging bij Bi+...
