Update: ten tijde van publicatie van dit bericht/document gaven de cijfers uit onderzoek reden om uit te gaan van ongeveer 1 miljoen bi+ mensen in Nederland. Uit cijfers in de Veiligheidsmonitor van 11 oktober 2024 van het Centraal Bureau voor de Statistiek blijkt dat we uit kunnen gaan van 1,7 miljoen bi+ mensen in Nederland.
Read this press release in English here.
Op 28 juni 2023 ontving de Tweede Kamer een brief van minister Dijkgraaf over de emancipatie van bi+ personen. Het is voor het eerst dat de groep van ongeveer 1 miljoen mensen die op meer dan één gender vallen deze politieke aandacht krijgt.
Politieke primeur
De kamerbrief over bi+ emancipatie is een primeur. Voor het eerst wordt op het hoogste politieke niveau zo nadrukkelijk en uitvoerig specifiek aandacht besteed aan de emancipatie van bi+ mensen. Robbert Dijkgraaf, minister van OCW, beschrijft in een 6-pagina’s tellende brief wat de resultaten zijn van enkele uitgevoerde onderzoeken, welke maatregelen hij als coördinerend minister van emancipatie al kan nemen en waar nog extra inzichten voor nodig zijn. De brief komt voor uit een toezegging aan Tweede Kamerlid Songül Mutluer (PvdA).
Bi+ emancipatie meer op de kaart
Deze kamerbrief zien we als een bevestiging dat bi+ emancipatie ook binnen de landelijke overheid nu echt op de kaart staat. Centraal in de brief staat:
- De enorme politieke erkenning van de problemen waar bi+ mensen mee te maken hebben en het gebrek aan zichtbaarheid en aandacht daarvoor.
- Bi+ is nu de gangbare term geworden en vervangt de minder inclusieve en smallere term biseksualiteit. In de brief wordt bi+ omschreven als ‘een parapluterm waar verschillende termen onder kunnen vallen, zoals biseksueel, pan of non-monoseksueel’. Er is begrip van bi+ versus monoseksuele oriëntaties. Monoseksuele mensen vallen op één gender en dit betreft dus hetero, lesbische en homo mensen.
- De grote inzet van Bi+ Nederland in community building, ontwikkeling van instrumenten en campagnes gericht op bi+ emancipatie, het aanjagen van onderzoek en verzamelen van kennis droegen hieraan bij, zodat de minister nu gerichter beleid kan voeren en actie kan ondernemen.
- De minister steunt community vorming en verdere emancipatie van de grote groep mensen die op meer dan één gender valt. Daarbij verwijst hij naar Bi+ Nederland, de verschillende allianties die zich actief inzetten voor lhbtqi+ emancipatie en internationale organisaties.
- Het aantal concrete maatregelen en onderzoeken die in de brief worden aangekondigd, valt tegen.
Combinatie van onbekendheid, diversiteit en onzichtbaarheid
De minister stelt dat de maatschappelijke verwachting dat mensen op één gender vallen, tot gevolg kan hebben dat een bi+ oriëntatie vaak niet als volwaardig en als iets tijdelijks gezien. Maar liefst 83% van de bi+ personen zou willen dat hun seksuele oriëntatie serieuzer genomen wordt. De minister erkent dat de combinatie van onbekendheid, onzichtbaarheid en diversiteit (onder bi+ mensen) kan leiden tot vooroordelen over bi+ personen en tot uitsluiting van deze groep in zowel de hetero als de lhbtiq+ gemeenschap. Hij verwijst naar onderzoek waaruit blijkt uit dat bi+ mensen zich thuis voelen in de bi+ gemeenschap en ook steeds meer in de bredere lhbtiq+ gemeenschap. Dat is positief. De minister ondersteunt community-vorming actief door subsidie aan Bi+ Nederland.
Gebrek aan bi+ erkenning en herkenning gevolgen voor welzijn
De minister benoemt een aantal terreinen waar het welzijn van bi+ mensen achterblijft. Uit onderzoek blijkt dat maar liefst 33% van de bi+ personen psychisch ongezond is, ten opzichte van 13% van de lesbische/homo mensen en 11% van de hetero mensen. Volgens de minister is dit te verklaren ‘door het gebrek aan erkenning en herkenning die bi+ personen ervaren, wat kan resulteren in een geïnternaliseerd stigma en gebrek aan zelfacceptatie’. Kortom, gebrek aan acceptatie, inclusie en erkenning in de samenleving kunnen zwaar drukken op het welzijn van bi+ mensen. In de gezondheidszorg is nog weinig aandacht voor het verminderde welzijn van bi+ mensen. Bi+ Nederland signaleert bovendien dat gezondheidszorg weinig bi+ inclusief (bv. in taal, kennis, onbevooroordeeld handelen) is.
Problemen op het werk
Ook op het werk rapporteren bi+ mensen meer problemen dan mensen met een monoseksuele oriëntatie. Zo rapporteren ze meer ervaringen met ongewenst gedrag van collega’s, ongelijke kansen op het werk en onprettige arbeidsomstandigheden. Ook zijn ze veel minder gemakkelijk open over hun seksuele oriëntatie. Op dit moment voeren Bi+ Nederland en de Universiteit Leiden een verkenning uit naar de ervaringen van bi+ personen op de arbeidsmarkt, zodat er meer inzicht komt wat precies de ervaringen zijn van bi+ personen en hoe de ongunstige verschillen verklaard en begrepen kunnen worden. De resultaten zullen worden gebruikt om inzichten en handvatten te verspreiden over het verbeteren van de positie van bi+ personen op de arbeidsmarkt.
Weinig aandacht voor bi+ op scholen
Scholen besteden veel minder aandacht aan bi+ dan aan homoseksualiteit. Dat terwijl scholieren vaker een bi+ aantrekking dan een homoseksuele aantrekking rapporteren (SCP 2021; niet in de brief benoemd). De minister stelt dat scholen in het primair en voortgezet (speciaal) onderwijs wettelijk verplicht zijn binnen de kerndoelen aandacht te besteden aan het respectvol omgaan met seksuele diversiteit. Ook moeten ze zorgen voor een sociaal veilig klimaat. Dat bi+ scholieren (29%) ruim twee keer vaker ooit zijn gepest dan hetero, homo en lesbische scholieren (12%), bevestigt dat positieve aandacht voor bi+ op school hard nodig is. De minister benoemt enkele initiatieven die hij steunt, zoals de subsidie aan de alliantie Kleurrijk en Vrij (COC, TNN, NNID en Bi+ Nederland) die onder andere werkt aan het bevorderen van lhbtiq+ gelijkheid in het onderwijs middels de gender and sexuality alliances (gsa’s) en voorlichting op scholen.
Internationaal
Nederland is het eerste land dat een belangenvereniging financiert die zich specifiek inzet voor bi+ mensen. Bi+ Nederland ziet het daardoor als haar verantwoordelijkheid om een trekkersrol te nemen in internationale community en coalitievorming. Wereldwijde online bijeenkomsten die Bi+ Nederland organiseert, dragen hiertoe bij. Verder staat in Europa bi+ emancipatie, pleitbezorging en organisatievorming nog echt in de kinderschoenen in vergelijking met andere groepen binnen de lhbtiq+ community. Bi+ Nederland zet zich ook hiervoor in om dit te verbeteren.
Meer daadkracht gewenst
Toch ook nog een kritische kanttekening. Op drie terreinen signaleert de minister problemen en gebrek aan aandacht, terwijl maatregelen of onderzoek uitblijven:
- De minister stelt dat maar liefst 52% van de bi+ vrouwen te maken heeft gehad met fysiek seksueel geweld ten opzichte van 27% van de lesbische vrouwen en 21% van de heteroseksuele vrouwen. Hoewel dit probleem bij de overheid al jarenlang bekend is, worden er ook in deze kamerbrief geen initiatieven of maatregelen aangekondigd om preventie en hulpverlening aan bi+ mensen beter te verkennen en verbeteren.
- De vorige minister van Engelshoven heeft al in 2021 toegezegd dat er onderzoek komt naar maatschappelijke opvatting tegenover bi+ mensen, in navolging van vergelijkbaar onderzoek homo, lesbische, transgender en intersekse mensen. We zien graag dat minister Dijkgraaf als daadkrachtig opdrachtgever van de lhbtiq+ monitor erop toeziet dat dit onderzoek eindelijk plaatsvindt.
- Voor meer aandacht voor bi+ op scholen legt de minister de bal sterk bij lhbtiq+ organisaties. Scholen en lesmaterialen blijven buiten beeld. Bi+ Nederland ziet graag dat onderzoek naar sociale veiligheid niet alleen over homoseksualiteit en transgender gaat, maar ook over bi+ (en intersekse en aseksualiteit). Ook is er aandacht nodig voor bi+ kennis en inclusie in lesmaterialen, onderwijsopleidingen en bijscholingen voor docenten.
Sociale norm en voorbeeldgedrag
Het is positief dat de minister met het maatschappelijke middenveld in gesprek wil gaan om bi+ emancipatie en problemen van bi+ mensen onder aandacht te brengen. We zien graag dat de minister hierin concrete verzoeken formuleert, want we constateren dat dit type acties tot nu toe tot weinig zichtbaar resultaat heeft geleid. Tot slot, prijzen we dat de minister met deze kamerbrief een sociale norm stelt waarin bi+ emancipatie en non-discriminatie expliciet wordt benoemd. Dit biedt de erkenning, zichtbaarheid en het voorbeeldgedrag dat hard nodig is.
Over Bi+ Nederland
Bi+ Nederland is de landelijke emancipatie organisatie voor bi+ mensen en bi+ inclusie. Ons doel is het bevorderen van een bi+ inclusieve samenleving waarin elk individu in Nederland liefde, lust, verlangens en relaties kan ervaren, los van vaststaande normen en verwachtingen rondom sekse, gender, seksuele oriëntatie en relatievormen, en met inachtneming van wederzijdse toestemming, respect voor elkaar en gelijkwaardigheid.” Onze visie luidt dat in 2030 bi+ als een vanzelfsprekende, positieve en volwaardige seksuele oriëntatie gezien in Nederland. Om dit te bereiken werken we aan gemeenschapsvorming, kennis ontwikkeling en verspreiding, inzet van communicatie en media, pleitbezorging en beleid. Meer informatie of contact? Mail naar info@biplus.nl.
